Dane ilościowe i ich analiza to chleb powszedni naukowców Politechniki Warszawskiej. Nie są jednak one wyłącznie domeną eksperymentów i badań technicznych. Uczelnia współpracująca ze swoim otoczeniem społeczno-gospodarczym bada, analizuje i odpowiada na jego potrzeby. Ten artykuł stara się pokazać, jaką rolę w tym procesie pełnią badacze DBA CZIiTT PW – jak rozwijać współpracę z otoczeniem, doskonalić proces jakości kształcenia, walidować swoje pomysły, czy pozyskiwać dane do wniosków o dofinansowanie badań, np. poprzez sondaże opinii z wykorzystaniem różnorodnych technik ilościowych.
Zanim przejdziemy do technik – badania ilościowe
Pytania badawcze, jakie stawiamy w badaniach ilościowych, zawierają zwykle sformułowania typu „ile”, „jak często”. W celu zapewnienia porównywalności wyników używamy ustrukturyzowanych kwestionariuszy ankiet, co oznacza, że wszystkim badanym (respondentom) zadajemy te same pytania, w tym samym brzmieniu, w tej samej kolejności. Badamy próbę danej zbiorowości, a więc jej wycinek, dobrany pod kątem określonych cech (np. płeć, województwo, branża, wielkość organizacji, fakt korzystania z jakiegoś rozwiązania) w taki sposób, żeby móc uogólniać wyniki badania na całą zbiorowość. Dane liczbowe, które otrzymujemy dzięki ankietyzacji, możemy analizować statystycznie, a wyniki tych analiz przedstawiać w formie wykresów i tabel.
Różnorodne techniki do różnych zadań
W procesie doboru technik do konkretnego projektu badawczego bierzemy pod uwagę różne czynniki, w tym m.in. czas realizacji, koszt, dostępność baz danych potencjalnych respondentów, technologię. Główne techniki ilościowe to:
- PAPI (ang. Pen and Paper Personal Interviewing) – wywiad bezpośredni przeprowadzany przy użyciu ankiety papierowej. Ankieter ma kontakt z badanym face to face.
- CAPI (ang. Computer Assisted Personal Interviewing) – wywiad bezpośredni przeprowadzany przez ankietera przy użyciu ankiety elektronicznej na urządzeniu mobilnym.
- CATI (ang. Computer Assisted Telephone Interviewing) – wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo. Ankieter łączy się z badanym przy użyciu telefonu lub telefonii internetowej (VoIP – Voice over IP).
- CAWI (ang. Computer Assisted Web Interviewing) – ankieta wypełniana bezpośrednio przez respondenta na dowolnym urządzeniu elektronicznym, które może łączyć się z Internetem. Brak udziału ankietera.
W badaniach PAPI ankieterzy nie muszą wcześniej posiadać danych potencjalnych respondentów. W zależności od tematyki sondażu udają się tam, gdzie mogą spotkać osoby, które chcą zapytać o opinie. Mogą to być targi, konferencje, seminaria.
Wywiad bezpośredni wspomagany komputerowo (CAPI) to technika wygodniejsza i szybsza niż PAPI dzięki temu, że do zbierania ankiet używa się tabletu bądź smartfona. W ten sposób można np. zbadać opinie użytkowników transportu zbiorowego, uczestników jakiegoś wydarzenia masowego, testerów nowego produktu.
Wywiady telefoniczne są szybsze w realizacji niż PAPI czy CAPI, ale coraz mniej wykorzystywane, na co wpływ mają takie czynniki jak postęp technologiczny, zmiana warunków prawnych i nawyków (m.in. zmniejszenie liczby abonentów telefonii stacjonarnej, podniesienie jakości ochrony danych osobowych, zastrzeganie numerów telefonów).
CAWI jest jedyną techniką ilościową z podstawowej czwórki, w której brak pośrednictwa ankietera. Jeśli ankietyzacja przeprowadzana jest przy pomocy tzw. otwartego linku (dostęp do kwestionariusza ma każdy, kto w niego kliknie), nie trzeba dysponować bazą respondentów. Podkreślenia wymaga też fakt, że jest to technika najszybsza i najtańsza. Można ją wykorzystać m.in. do badania opinii studentów i pracowników uczelni na temat jakości kształcenia czy potencjalnych odbiorców na temat opracowywanego przez badaczy PW rozwiązania.
Przykłady wykorzystania technik ilościowych w badaniach PW
Zespół Działu Badań i Analiz CZIiTT PW zrealizował między innymi następujące badania z wykorzystaniem różnorodnych technik ilościowych:
- CATI: badanie opinii przedstawicieli mikro, małych i średniej wielkości przedsiębiorstw działających na terenie województwa mazowieckiego (wielkość próby: 900) ,
- PAPI oraz CAWI: diagnoza potrzeb pracodawców i instytucji współpracujących z PW (wielkość próby: 207),
- CAPI oraz CAWI: diagnoza potrzeb prawników w zakresie wykorzystania narzędzi informatycznych wspierających ich pracę (wielkość próby: 140),
- CAWI: badanie zachowań, rozpoznanie potrzeb i wymagań użytkowników, a następnie testy koncepcji nowej architektury treści strony internetowej (wielkość próby w kilku etapach projektu: od 30 do 5000),
- CAWI: diagnoza potrzeb i oczekiwań młodych naukowców w związku z zapewnianiem dostępu do narzędzi i korzystaniem z narzędzi wspierających rozwój zawodowej kariery naukowej (wielkość próby: 477),
- CAWI: badanie losów zawodowych absolwentów PW (badanie MKZA 2020 r., wielkość próby: 3211).
Infrastruktura badawcza CZIiTT PW
Zespół DBA dysponuje Laboratorium przetwarzania danych i analiz profesjonalnym skanerem oraz pakietem do automatycznego odczytywania ankiet papierowych (Remark Office OMR), narzędziami do analizy danych (SPSS, interfejsy dla języka R), oprogramowaniem do interaktywnych wizualizacji (Tableau).
Zapraszamy do kontaktu – jesteśmy na I piętrze CZIiTT PW przy ul. Rektorskiej 4. Czekamy na wiadomości także pod adresem dba.cziitt@pw.edu.pl.
Odnośniki:
- Babbie Earl, Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
- Sawiński Zbigniew, Rynek badań (w:) Fieldwork jest sztuką. Jak dobrać respondenta, skłonić do udziału w wywiadzie, rzetelnie i sprawnie zrealizować badanie, (red.) Paweł B. Sztabiński, Zbigniew Sawiński, Franciszek Sztabiński, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2005.
- Na Straży Sondaży, Metody zbierania danych: http://nastrazysondazy.uw.edu.pl/metodologia-badan/metodologia/metody-zbierania-danych/.
- Urząd Statystyczny w Lublinie, Badania ilościowe i jakościowe: https://lublin.stat.gov.pl/files/gfx/lublin/pl/defaultstronaopisowa/1244/1/1/badania_ilosciowe_i_jakosciowe.pdf
