Za każdym wynalazkiem, produktem czy usługą stoi jego odbiorca, użytkownik. Badania społeczne poszerzają wiedzę o tym jak w praktyce funkcjonują dane rozwiązania, technologie. Umożliwia to ich doskonalenie i usprawnienie, co przekłada się nie tylko na rozwój produktu czy usługi, ale też jego obecność na rynku. Badania społeczne to także systematyczna obserwacja życia społecznego, prowadzona w celu odkrycia i zrozumienia prawidłowości, które w nim zachodzą (Babbie, 2004). Artykuł opisuje, jakie możliwości dają badania społeczne i co można dzięki nim zyskać.
Czego dotyczą badania społeczne?
W badaniach społecznych ważna jest celowość badań i użyteczność wyniku. Pochylamy się przecież nad tematem, który jest „poznawczo doniosły”, czyli pozwala ujawnić istnienie lub mechanizm działania pewnego zjawiska, dotąd niedostrzeganego lub nieopisanego (Nowak, 2007). Badania społeczne wykorzystują metody naukowe do poznania potrzeb, opinii, ale też praktyk społecznych (np. zwyczajów i ich źródeł). Właśnie dlatego tak dobrze sprawdzają się w interdyscyplinarnych kontekstach badawczych, wspierając inne nauki w uzupełnieniu wiedzy nt. odbiorców i użytkowników procesów, rozwiązań, w tym innowacji.
Do czego przydają się badania społeczne
Badania społeczne na uczelni technicznej nie wydają się oczywistym połączeniem, pokażmy zatem ich kilka praktycznych zastosowań:
1) z perspektywy inżyniera, projektującego technologie lub patentującego wynalazki, badania społeczne umożliwiają:
- identyfikację grup odbiorców i sposobów korzystania z technologii,
- pogłębienie wiedzy o użytkowniku i jego opinii o funkcjonalnościach technologii,
- weryfikację zasadności wdrożenia nowej technologii w świetle potrzeb odbiorców,
- ocenę cech rozwiązania: konstrukcja, funkcjonalności, przyjazność w obsłudze, czasochłonność, wzory użytkowania,
- doprecyzowanie pomysłu biznesowego, w tym komunikacji z odbiorcą (promocja), analizy konkurencji,
- przeglądy dostępnych informacji nt. nowych technologii i ich użycia,
- pracę nad rozwojem produktu i wdrożeniem na rynek.
2) z perspektywy start–upowców, szukających przewagi biznesowej swego pomysłu, badania społeczne:
- określą docelową grupę obiorców i sposoby dotarcia do nich (kim są moi odbiorcy?, co ich cechuje?, co lubią, czego nie?, jak mam się z nimi komunikować?),
- pokażą okoliczności i przyczyny użytkowania produktu / usługi, jawne i ukryte korzyści.
- dostarczą analizy trendów, rynków i konkurencji (jakie tendencje dominują obecnie a czego mogę się spodziewać w przyszłości?),
- umożliwią doprecyzowanie formatu produktu/ usługi (jak jest używany produkt / usługa?, o co ją poszerzyć?, co usunąć?),
- dostarczą danych do budowy marki produktu / usługi (jakie niosę / chcę nieść wartości dla klienta?),
- nakreślą plan rozwoju (jak badać efektywność mojego biznesu, by podejmować skuteczne decyzje?).
3) z perspektywy firmy produkcyjnej badania społeczne dostarczą:
- analizy rynku i konkurencji, diagnozy trendów, np. na potrzeby budowy lub aktualizacji strategii rozwoju firmy,
- danych na potrzeby weryfikacji efektywności i doskonalenia procesów organizacyjnych firmy,
- analizy i diagnozy na potrzeby rozwoju firmy, w tym marki przedsiębiorstwa.
Warto zapoznać się z krótką prezentacją przygotowaną przez Norton Sociology o tym, dlaczego tworzenie badań społecznych można nazwać sztuką: The Art and Science of Social Research, https://www.youtube.com/watch?v=Th-rdclbDrQ
W nieco dłuższym wykładzie profesor Graham Gibbs opowiada o charakterze badań społecznych: https://www.youtube.com/watch?v=pQ4RAHXtv
Metody pracy Działu Badań i Analiz CZIiTT PW
W badaniach stosujemy szereg metod dobranych do kontekstu problemu oraz badanej grupy. Raz sprawdzą się wywiady, innym razem ankieta. Czasami trzeba rzecz obserwować, by dostrzec tendencje, a czasem przeprowadzić wywiad grupowy albo warsztaty, czasem projektowe. Najlepiej stosować kilka metod, by uchwycić problem badawczy wielowymiarowo. Zgromadzone dane porządkujemy, analizujemy i piszemy raport. Opracowanie może być – zależnie od potrzeb Zamawiającego – krótkie i konkretne lub dłuższe, wnikliwie omawiające szczegóły.
W CZIiTT PW realizujemy badania społeczne dotyczące nauki i dydaktyki – również od strony zarządzania procesami, a także współpracy nauka-biznes. Prowadziliśmy też badania dotyczące nowych technologii, w tym rozwoju produktu, zajmujemy się też przedsiębiorczością, innowacjami i start-upami. Znamy się też na ewaluacjach projektów i wydarzeń. Wspieramy rozwój innowacji technologicznych i nietechnologicznych oraz wsparcie w projektowaniu rozwiazań (prototypowanie i testowanie w Design Thinking i Service Design).
Odnośniki
Babbie, E.. 2004. Badania społeczne w praktyce. Wydawnictwo PWN: Warszawa
Nowak, S. 2007. Metodologia badań społecznych. Wydawnictwo Naukowe PWN: Warszawa
Przykłady praktycznej realizacji badań społecznych są dostępne w raportach Działu Badań i Analiz CZIiTT PW w zakładce „Badania – Zakończone”.
Zespół badaczy
Artykuł napisała dr Aleksandra Wycisk. Więcej informacji o badaniach społecznych udzieli każdy członek zespołu Działu Badań i Analiz. Zapraszamy do kontaktu: dba.cziitt@pw.edu.pl.
